İslam Düşüncesinde Dünya Kavramı: Kevnî Gaye ve Ahiret Dengesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15925577Anahtar Kelimeler:
İnsan Vazifesi, Yaratılışın Sırrı, Sorumluluk, Hayat Yolculuğu, İlahi SırÖzet
İnsanoğlunun yeryüzündeki önemli vazifelerinden biri de Yüce Yaratıcının kusursuzca kurduğu kâinatı keşfetmek ve anlamlandırmaktır. İçinde yaşadığımız bu dünya, Allah'ın insanlığın faydalanması için sunduğu sayısız lütufla dolu bir yerdir. İnsanda, bu geniş kâinat karşısında derin bir bilinç ve idrâk etme kabiliyeti mevcuttur. İman edenler için, bu dünyayı kavramaya ve tefekkür etmeye yönelik her türlü çaba ve eylem, hem Allah'a manevî yakınlık kazanma yolunda birer basamak hem de ahiret yurdunu elde etme adına salih amel hükmündedir.
İnsanın dünyada kaldığı süre, doğum anından vefatına dek süren sınırlı bir zaman dilimidir; yani ömrüdür. Bu kısıtlı hayat yolculuğunu dünya üzerinde geçirir, burada Yaratıcısı tarafından bahşedilen imkânlardan yararlanır ve bu süreyi iyi ya da kötü amellerle doldurur. Nihayetinde ise Rab’ının huzuruna dönecektir. İslam düşüncesinde dünya hayatının mahiyeti ve gayesi konusundaki en temel ve açıklayıcı bilgiler, dinin iki ana kaynağı olan Kur'an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde mündemiçtir. Bu kutsal metinler, kevnî seyri, bireyin bu geçici âlemdeki konumunu ve nihaî hedeflerini derinlemesine ele almaktadır. Kur'an-ı Kerim, bireyin dünya ve ahiret yaşamları arasında bir denge kurması gerektiğini telkin etmektedir. Bu denge, yalnızca ahiret kazancına odaklanırken dünya hayatının meşru nasibinin ihmal edilmemesi gerektiği yönündeki ilahi tavsiye ile net bir şekilde ortaya konulmaktadır. Dolayısıyla, İslam'ın kutsal kitabı olan Kur’an-ı Kerîm, dünya yaşamının tamamen terk edilmesini reddederek, maddiyat ile maneviyatın uyumlu bir birlikteliğini önermektedir.
Bu çalışma, İslami ilimlerin klasik eserlerinde "dünya" kavramının anlamını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, dünyanın mahiyeti, insanın kâinattaki rolü, dünya-ahiret dengesi ve imtihan boyutu gibi konuları Kur'an ve hadisler perspektifinden ele almaktadır. Başlıklar da bu temel odak noktalarını yansıtmaktadır.
Referanslar
Abdülbâkî, Muhammed Fuad. el-Mu’cemu’l-müfehres li-elfâzı’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1945.
Aclûnî, Ebü’l-Fida İsmail b. Muhammed. Keşfül-hafâ ve müzilü’l-ilbâs ‘amme’ştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsineti’n-nâs. thk. Yûsuf b. Mahmûd el-Hâc Ahmed. Şam: Mektebetü’l-İlmi’l-Hadîs, 1421/2000.
Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
Alî el-Muttakî, Hüsâmeddîn b. Abdilmelik. Kenzü’l-Ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Ef’âl. thk. Bekrî Hayyânî - Safvet Sakkâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1401.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Al. Şuabu’l-İman. thk. Abdulaliyy Abdulhamid Hâmid. Hindistan: Mektebetür-Rüşd, 1323/2003.
Bozkurt, Mustafa - Mehmet Kuyucu. “Tanrı-İnsan İlişkisi Bağlamında Deizm’in Temel İddialarının Eleştirisi”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 1/2 (2020), 441-467.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhü’l-Buhârî. thk. Takıyyüddin en-Nedvî. Beyrut: Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye, 2011–1432.
Coşkun, Ahmet. “Kur’an-ı Kerimin Dünya ve Ahirete Bakışı”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (1987), 280-281.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Dâvûd b. el-Cârûd el-Fârisî et-Tayâlisî. Müsned. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1985.
Erkaya, Mahmud Esad. Peygamber Kıssaları. Ankara: İlahiyat yayınları, 2020.
Eş’arî, Ebü’l-Hasan İbn Ebû Bişr Ali b. İsmail b. İshak. Makalatü’l-İslâmiyyin vehtilafü’l-musallîn. thk. Helmut Ritter. Kahire: Mektebetü’n-Nehdati’l-Mısriyye, 1969/1379.
Gazalî, Ebu Hamid. Mîzânu’l-amel. Beyrut: Daru Kütübi’l-Arabi, 1983.
Isfehânî, Rağıb. el-Müfredat fi Garibi’l –Kur‟an. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2001.
İbn Hişâm, Ebû MuhammedAbdülmelik. es-Sîretü’n-Nebeviyye. Mısır: Mustafa el-Babi el-Halebi, 1955.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid er-Rebeî el-Kazvinî. Sünen-i İbn Mâce. Kahire: Dâru’l-İhyâi’l-Kutub, 1373–1953.
İbn Manzûr, Cemâleddin b. Muhammed Mükerrem. Lisânu’l-Arab. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1414.
İbn-i Abdirabbih. el-‘İkdü’l-Ferîd. thk. Ahmed Emin. Kahire, 1940.
İbnü’l-Esir, Ebü’l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim. el-Kâmil fi’t-Tarih. Beyrut: Daru Sadr, 1979/1399.
Köylü, Mustafa. Yetişkin Din Eğitiminin Teorik Temelleri. Samsun: Etüy Yayınları, 2000.
Kurtubî. el-Camiu li-Ahkami’l-Kur’an. çev. Beşir Eryarsoy. İstanbul: Buruc Yayınları, 2015.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Kitâbü‟t-Tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu-Muhammed Arûçî. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2018.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-sünne. çev. Fâtıma Yusuf Haymî. Beyrut: Müessesetü’rRisâleti’n-nâşirûn, 2004.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vilâtü’l-Kur’ân. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005.
Müslim, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburî. Sahîhu Müslim. ed. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1991.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. Beyrut: Darü’l-Beşairi’l-İslamiyye, 1988.
Nursî, Bediüzzaman. Mektubat. İstanbul: Sözler Neşriyat, 2011.
Nursî, Bediüzzaman Said. Sözler. İstanbul: Sözler Yayınevi, 1990.
Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr. Cami’u’s-Sagir. Mısır, 1954.
Tatlı, Âdem. Biyolojinin ve Kimyanın Dilinden Yaratılış. Antalya: Akder, 2017.
Tatlı, Adem. Sorularla Evrim ve Yaratılış. Antalya: Hilal Ofset, 2017.
Teftâzânî, Sa`duddîn. Şerhu’l-Akâid. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1982.
Tirmizî, Ebû İsa b. Muhammed b. İsa b. Sevre es-Süllemî. Sünenü’t-Tirmizî. Delhi: Şeriketü Mektebeti ve Matba’ati Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1978.
Uludağ, Süleyman. “Dünya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/22. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
Uludağ, Süleyman. İbn Arabî. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
Yavuz, Ömer Faruk. “Kur’an Perspekifinde Dünya-Ahiret Bütünlüğü”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6/3 (2006), 159-198.
Yeşilyurt, Temel. “Kur’an Işığında İnsanın Bireysel Sorumluluğu (Günah ve Sevap)”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (2005), 37-38.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Kadri ÖNEMLİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
