AMBALAJ TASARIMLARININ NÖROPAZARLAMA YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ: YAPAY ZEKÂ DESTEKLİ GÖZ TAKİP YÖNTEMİ UYGULAMASI
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15925928Anahtar Kelimeler:
Nöropazarlama, Ambalaj, Göz İzleme TekniğiÖzet
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte pazarlama alanında yeni araştırma yöntemleri ortaya çıkmaktadır. Tüketicilerin satın alma davranışlarını etkileyen faktörleri daha derinlemesine kavrayabilmek için geleneksel yöntemler yerine sinir bilimi alanındaki teknikleri kullanılan araştırma alanlarının birisi olan nöropazarlama ile, ambalaj tasarım süreçlerinde tüketicinin odak noktaları ortaya çıkarılabilmekte ve tasarım süreçlerinde tüketici algısına göre düzenlemeler gerçekleştirilebilmektedir. Tüketicinin zihninin derinliklerini görebilmek amacıyla kullanılan nörobilim araçları ile tüketici davranışları pazarlama uzmanları tarafından anlamlandırılabilmektedir. Nöropazarlamada kullanılan yöntemlerden biri göz izleme yöntemidir. Göz izleme tekniği ile pazarlama uzmanları, tüketicinin göz hareketlerini takip ederek ürünler ve ambalajlar üzerinde odak noktalarını tespit edebilir. Gün geçtikçe daha fazla ilgi uyandıran nöropazarlama teknikleri günümüzde yapay zekâ destekli yazılımları ile de entegre olmakta ve tüketici davranışlarını kavrama ve analiz etme süreçlerinde pazarlama uzmanlarına çok değerli katkılar yaratmaktadır. Bu araştırmanın amacı, yapay zekâ destekli göz izleme (eye tracking) tekniği ile bebek bezi ambalajları tasarımlarında tüketici algısındaki odak bölgeleri tespit etmek, tüketicilerin hangi alanlara ne derece odaklandıklarını ortaya çıkarmak ve ambalaj üzerinde tasarımsal olarak en çok ve en az dikkat çeken noktaları tespit etmektir. Yapay zekâ destekli göz izleme tekniği yöntemi kullanılan bu çalışmada bir markaya ait üç farklı tasarımda ambalaj seçilmiş, her bir tasarım üzerinde yazılar, şekiller ve görseller farklı yerlere konumlandırılmış, tüketicilerin hangi noktalara daha fazla dikkat ettikleri ve odaklandıkları incelenmiştir. Bu araştırmanın analiz süreçlerinde NeuroVision isimli yapay zekâ göz izleme uygulamasından yararlanılmıştır. Analiz sonucunda, tüketicilerin ısı haritası, netlik değeri ve dikkatin toplandığı alanlar alt boyutlarında çeşitli noktalara farklı oranlarda odaklandığı, odaklanan bölgelerin her bir tasarımda farklılaştığı ve farklı ambalaj tasarımlarının tüketici algısını farklı oranlarda etkilediği sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Alabay, M. Nurettin (2010). Geleneksel Pazarlamadan Yeni Pazarlama Yaklaşımlarına Geçiş Süreci, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c.15, s.2, ss. 213-235.
Ariely, D., & Berns, G. S. (2010). Neuromarketing: the hope and hype of neuroimaging in business. Nature reviews neuroscience, 11(4), 284-292.
Aydıner, Mert (2016). Nöro Satış-Müşteri Mıknatısı Olmanın Formülü, Birinci Basım, İstanbul: Ceres Yayınları.
Becer, E. (2017). Ambalaj Tasarımı, Dost Kitabevi Yayınları.
Carter, Rita (2013). Beyin Kitabı, İstanbul: Alfa Yayınları.
Draskovic, N. (2007). The marketing role of packaging: a review. International journal of management cases, 9(3-4), 315-323.
Devrimsel, M. Y. (2020). Renklerin indirim algısına etkisi üzerine bir nöropazarlama araştırması. Etkileşim, (6), 50-81.
Erdemir, Kılınç Orhan & Yavuz, Ömer. (2016) ‘’Nöro Pazarlama’’ya Giriş (1. Baskı), İstanbul: Brandmap, Nisan 2016.
Georgiadis, K., Kalaganis, F. P., Laskaris, N. A., Nikolopoulos, S., & Kompatsiaris, I. (2024, August). Assessing video advertising engagement via Nonlinear Intersubject Correlation Analysis of EEG and eye tracking dynamics. In 2024 32nd European Signal Processing Conference (EUSIPCO) (pp. 957-961). IEEE.
Harris, D. (2007). Engineering psychology and cognitive ergonomics. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
Isa, S. M., & Anuar, N. N. A. (2024). Neuromarketing cues: an eye-tracking study on mother’s visual attention to organic vegetable advertisement. Neuroscience Research Notes, 7(4), 363-1.
Kavak, B., Eryiğit, C., & Tektaş, Ö.(2016). Pazarlamada Ürün Uygulamalar ve Örnek Olaylar.
Kesek, H. (2017). Nöropazarlama yaklaşımının tüketici davranışları üzerindeki etkisi: Malatya İnönü Üniversitesi örneği (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Krämer, T., Chiossi, F., & Kosch, T. (2025). Evaluating Eye Tracking and Electroencephalography as Indicator for Selective Exposure During Online News Reading. arXiv preprint arXiv:2503.22018.
Mentzer, John T, Schwartz, (1985). Marketing Today, Fourth Edition.
Morin, C. (2011). Neuromarketing: The new science of consumer behavior. Society, 48(2), 131-135.
Olsson, A. & Györei, M. (2002). Packaging throughout the Value Chain in the Customer Perspective Marketing Mix"-, Packaging Technology and Science - An International Journal, vol. 15, pp. 231-239.
Pilditch, J. (1973). The silent salesman: how to develop packaging that sells. (No Title).
Preller, K. H., Herdener, M., Schilbach, L., Stämpfli, P., Hulka, L. M., Vonmoos, M., ... & Quednow, B. B. (2014). Functional changes of the reward system underlie blunted response to social gaze in cocaine users. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(7), 2842-2847.
Schafer, R. (2013). What’s new in packaging. Snack Food Wholes. Bak. 2013, 102, 54–59.
Shi, Y., Yang, P., Lei, R., Liu, Z., Dong, X., Tao, X., ... & Chen, X. (2023). Eye tracking and eye expression decoding based on transparent, flexible and ultra-persistent electrostatic interface. Nature Communications, 14(1), 3315.
Smith, P.R. & Taylor, J. (2004) Marketing Communications: An Integrated Approach 4th ed. London: Kogan Page.
Underwood, R.L.; Klein, N.M.; Burke, R.R. (2001). Packaging communication: Attentional effects of product imagery. J. Prod. Brand Manag. 2001, 10, 403–422.
Yıldırım, D. (2022). Reklam Afişlerinde Kullanılan Logo Tasarımlarının Nöropazarlama Yöntemiyle İncelenmesi: Göz Takip Yöntemi Uygulaması. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2), 116-127.
Yücel, Atilla, & Çubuk, Fatma (2013). Nöropazarlama ve Bilinçaltı Reklamcılık Yaklaşımlarının Karşılaştırılması. Niğde Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:6, Sayı:2, ss. 172-183.
Yüksel, D. (2023). Investigation of web-based eye-tracking system performance under different lighting conditions for neuromarketing. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 18(4), 2092-2106.
Zeki, S., & Romaya, J. P. (2010). The brain reaction to viewing faces of opposite-and same-sex romantic partners. PloS one, 5(12), e15802.
Zurawicki, L. (2010), Neuromarketing: Exploring the Brain of the Consumer, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, USA.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Refik Erdem KOÇ
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
