KÜRESEL VE BÖLGESEL REKABET DİNAMİKLERİNİN ETKİLEŞİMİ: TÜRKİYE'NİN KÜRESEL VE BÖLGESEL REKABETÇİLİK ANALİZİ
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17119846Anahtar Kelimeler:
Küresel Rekabet, Bölgesel Rekabet, Türkiye’de RekabetçilikÖzet
Rekabet, piyasalardaki oyuncuların birbirleriyle olan mücadelesinin, fiyatları, kaliteyi ve yenilikleri şekillendirerek ekonomik verimliliği ve büyümeyi teşvik etmesidir. Küreselleşmeyle birlikte rekabet farklı bir konum kazanarak küresel ve bölgesel rekabet kavramlarını ortaya çıkartmıştır. Bölgesel ve küresel rekabet arasındaki ilişki, bir ülkenin uluslararası stratejileri ve hedefleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bölgesel rekabet, küresel rekabetin dinamiklerini etkilemekte ve küresel rekabet, bölgesel stratejileri şekillendirerek her iki seviyede de ekonomik ve siyasi güç dengesini belirleyebilmektedir.
Bu çalışmayla bölgesel ve küresel rekabet dinamiklerinin etkileşimini ortaya koymak, bu etkileşimlerin ekonomik, siyasi ve stratejik sonuçlarını analiz etmek, bu ilişkilerin ülke stratejileri üzerindeki etkilerini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu bağlamda Bölgesel Rekabet Endeksi ve Küresel Rekabet Endeksi hesaplama yöntemleri kullanılarak Türkiye’nin küresel ve bölgesel rekabetçilik endeks hesaplaması yapılmıştır. Endeks hesaplamasında küresel bazda Türkiye 2018-2022 yılları arasında 61 ile 51 puan arasında puanlar elde etmiştir. Bölgesel bazda ise 2022 yılı 0.82 puan ile İstanbul bölgesi ilk sırada, 0.08 puan ile Kuzeydoğu Anadolu bölgesi son sırada yer almıştır. Çalışma sonunda özellikle Türkiye’nin kümelenme, kalkınmada öncelikli yöre (KÖY), bölgesel ağ sistemleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, organize sanayi bölgeleri gibi bölgesel yenilikçi politikalar yerel inovasyon kapasitesini artırırken, küresel pazarlarda rekabet avantajı için stratejik adaptasyon sağlamaya destek olmaktadır. Çalışma sonucunda görülmüştür ki, küresel rekabetçiliği besleyen bölgesel rekabetçilik gücüdür.
Referanslar
Aghion, P., & Howitt, P. (1998). Endogenous growth theory. MIT Press.
Alkin, K., Bulu, M., & Kaya, H. (2007). İller arası rekabet endeksi: Türkiye’deki illerin rekabetçilik seviyelerinin göreceli olarak ölçülebilmesi için bir yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 221–235.
Altay, A. (2017). Dünya ekonomik forumu ve küresel rekabet politikaları üzerindeki etkileri. Gümrük ve Ticaret Dergisi, (10), 25-34.
Buckley, P. J., Pass, C. L. & Prescott, K. (1988). Measures of international competitiveness: A critical survey, Journal of Marketing Management, 4(2), 175-200. https://doi.org/10.1080/0267257X.1988.9964068
Çoban, M. N. (2019). Tokat ilinin kentsel rekabet edebilirliğinin TR83 bölgesi kapsamında değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(3), 919-936. https://doi.org/10.18657/yonveek.528037
Darıcı, B., & Tamboğa, İ. (2021). TR 52 bölgesi rekabetçilik endeksi (2007-2018), Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19) 80–90.
Dulupçu, M.A., (2001). Küresel rekabet gücü:Türkiye üzerine bir değerlendirme, Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul.
Duman, E. (2017). Türkiye’de düzey 1 kapsamında ki bölgelerin normalizasyon yöntemiyle inovasyon endeks hesaplaması, BEÜ SBE Dergisi, 6(2), 97-112.
Ekinci Hamamcı, E. D. (2019). Türkiye’de bölgesel rekabet edebilirlik. İstanbul İktisat Dergisi- Istanbul Journal of Economics, 69(1), 67-101. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2018-0007
Ekonomi ve Dış Politika Araştırma Merkezi (EDAM) (2024), Türkiye için Bir Rekabetçilik Endeksi 2023 Raporu. Türkonfed-EDAM.
Fendel, R., & Frenkel, M., (2005) The international competitiveness of Germany and other European economies: the assessment of the global competitiveness report, Intereconomics, 40(1), 29-35. https://doi.org/10.1007/s10272-005-134-7.
Gömleksiz, M. (2012). Bölgesel inovasyon sistemleri ve Türkiye: İbbs’da düzey 2 bölgelerinin inovasyon indeksi, [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya].
Güneş, S., (2012). Rekabet düzeyi ile büyüme arasındaki ilişki: panel analizi, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3(7), 43-54. https://doi.org/10.14784/4574.4574.
Huovari, J., Kangasharju, A., & Alanen, A. (2001). Constructing an index for regional competitiveness, Pellervo Economic Research Institute Working Papers, 44, (1- 23).
Huggins, R., (2003). Creating a UK competitiveness index: regional and local benchmarking, Regional Studies, 37(1), 89-96. https://doi.org/10.1080/0034340022000033420
Kabak, O., Önsel Ekici, S., & Ülengin, F. (2020). Analyzing two-way interaction between the competitiveness and logistics performance of countries. Transp. Policy 98, 238–246. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2019.10.007.
Kara, M. A. (2013). Bölgesel Ekonomi Teori ve Politikaları, Orion Yayınevi, Ankara.
Kara, M. A., & Taş, S. (2012). Ulaştırma ve haberleşme altyapısının bölgesel kalkınmaya katkısı ve Türkiye üzerine bir uygulama. Maliye Dergisi, 163(1), 468-480.
Kara, M. A., Ada, S., & Yeşil, S. (2013). Beşerî sermayeye yönelik eğitim ve sağlık alt yapı yatırım harcamalarının bölgesel gelir üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı.
Kırankabeş, M. C. (2006). Küresel rekabet gücü boyutunda AB ülkeleri ile Türkiye’nin karşılaştırmalı analizi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2006), 231-254.
Kordalska, A., & Olczyk, M., (2005). Global competitiveness and economic growth: a one-way or two-way relationship?, Working Papers Institute of Economic Research, 63(2015),1-16.
Krugman, P. (1994). Competitiveness: a dangerous obsession. Foreign Affairs, 73(2), 28.
Kumral, N. (2008). Bölgesel rekabet gücünü artırmaya yönelik politikalar, Department of Economics Ege University Working Paper, 8(02), 5.
Kuşat, N. (2018). TR61 bölgesi il bazlı rekabet gücü analizi, Avrasya Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(5), 158-175.
Maskell, P., & Malmberg, A. (1999). Localised learning and ındustrial competitiveness. Cambridge Journal of Economics, 23(2), 167-185. https://doi.org/10.1093/cje/23.2.167
McCann, P., & Van Oort, F. (2009). Theories of agglomeration and regional growth. In Handbook of Regional and Urban Economics. 4, 1469-1514.
Ovalı, S. (2014). Küresel rekabet gücü açısından Türkiye’nin konumu üzerine bir değerlendirme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (13), 17-36. https://doi.org/10.18092/ijeas.58881
Önsel Ekici, Ş., Kabak, Ö., & Ülengin, F. (2019). Improving logistics performance by reforming the pillars of global competitiveness index, Transport Policy, 81(2019), 197-207. Doi: 10.1016/j.tranpol.2019.06.014
Özdemir, M., & Başkol, M. O. (2010). Thünen’den Krugman’a: yeni ekonomik coğrafya (gerçekten) yeni mi? TÜCAUM VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 129, 138.
Porter, M.E. (1990). The competitive advantage of nations, Harvard Business Review, 8(2), 73-93.
Saray, M. O., & Hark, R. (2015). OECD ülkelerinin ileri-teknoloji ürünlerindeki rekabet güçlerinin değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 347-372.
Şener, S. (2013). The competitiveness of Turkish economy within the scope of wef global competitiveness index, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 75, 453-464. http://dx.doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.04.049
Tirole, J. (1988). The Theory of Industrial Organization. MIT Press.
Tsoulfidis, L. (2011). Classical vs. neoclassical conceptions of competition, Discussion Paper Series 2011(11), 1-28.
Türk Patent ve Marka Kurumu (2024). Resmi İstatistikler, Patent İstatistikleri, https://www.turkpatent.gov.tr/
Türker, M. T. (2009). Rekabetçilik, ölçüm metodolojisi ve Türkiye ile AB ülkeleri karşılaştırması. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 25(1), 55-78.
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) (2024). Bankacılık ve Sektör İstatistikleri, https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2024). Bölgesel İstatistik, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/anaSayfa.do?dil=tr
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) (2024). Kurulan ve Kapanan Şirketler İstatistik Raporları, https://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/KurulanKapananSirketistatistikleri.php
Uluslararası Rekabet Araştırma Kurumu (URAK) (2011). İller Arası Rekabet Endeksi (2009-2010), Deloitte.
Vahalík B. & Staníčková M. (2014). Scientific papers of the university of pardubice. Series D, Faculty of Economics & Administration, 21(31), 83-94.
World Economic Forum (WEF) (2018). The global competitiveness report 2018, https://www3.weforum.org/docs/GCR2018/05FullReport/TheGlobalCompetitivenessReport2018.pdf
World Economic Forum (WEF) (2019). The global competitiveness report 2019, https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf
World Economic Forum (WEF) (2020). The global competitiveness report 2020, https://www.weforum.org/publications/the-global-competitiveness-report-2020/
World Economic Forum (WEF) (2021). The global competitiveness report 2021, https://www.weforum.org/about/the-global-competitiveness-index-gci-5-0/
World Economic Forum (WEF) (2022). The global competitiveness report 2022, https://www.weforum.org/about/theglobalcompetitivenessindexgci50/#:~:text=In%20the%202021%20edition%20of,par%20with%20the%20world's%20best.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Oğuz CİĞERLİOĞLU, Tuba AKSU
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
